Hesiod Eseri ve Kaynakları
ePub İndir
PDF İndir
mobi İndirAçıklama
Hesiodos, Latince hesiodus (ü. y. İÖ 800), Eski Yunan şiirinin ilk ustalanndan. “Yunan didaktik şiirinin babası” olarak anılmış, çağına ilişkin çeşitli bilgileri ilk kez manzum biçimde bir araya toplamıştır. Bitmiş destanlarından Theogonia ve Erga kai hemerai günümüze ulaşmış, Türkçede Hesiodos, Eseri ve Kaynakları (1977) adlı yapıtın içinde “Tanrıların Doğuşu” ve “İşler ve Günler” başlıkları altında yayımlanmıştır. Erga kai hemerai’nın İşler (1948) adlı bir Türkçe çevirisi daha vardır. Yaşamı : Hesiodos’un yaşamının aynntıları konusunda bilinenler azdır. Yunanistan’ın orta kesiminde Boiotia bölgesinde doğdu. “İşler ve Günler”de yaşamına ilişkin bilgi verirken aileden kalan mirasın büyük bölümüne el koyan ve yöneticilere kendisini desteklemeleri için rüşvet veren açgözlü ağabeyini şiddetle eleştirdi. Yöneticilere ödevlerini hatırlatmak için onları, bir tanrıça olarak gördüğü adaletten saygı dolu bir korku duymaya çağırdı. Ona göre adalet tanrıçasını yatıştırmak, mutluluğa ulaşmak demekti ve insanın çektiği acılardan kurtulması için tek çıkar yol buydu. Amphidamas adlı birinin onuruna düzenlenen cenaze töreni sırasında bir şarkı yarışmasına katılan Hesiodos, maddi değerinden çok, onursal değeri olan tripod (üçayak) ödülünü kazandı. Şölen, Yunanistan Yarımadasının 700-800 metre açığındaki Euboia (Eğriboz) Adasındaki Khalkis’te yapılmıştı. Kendi dediğine göre başka denizaşırı yolculuk yapmayan Hesiodos yaşamının büyük bölümünü Helikon Dağı yakınındaki köyü Askra’da geçirdi. Musalar (Apollon’a eşlik eden, şairlerin esin perileri) ona bir şair sesi vererek, “şarkılarınla ölümsüz kutsal tanrıları anlat” deyinceye kadar çobanlık yaptı. Yapıtları : Hesiodos’un günümüze ulaşan iki destanından “Tanrıların Doğuşu”nu “İşler ve Günler”den önce yazdığı kesindir. Bu ilk destanında, Musaların buyruklarına uyarak, Khaos, Gaia (Yer) ve Eros’un doğuşu ile başlayan tanrılar tarihini anlatır. Gaia, Uranos’u (Gök), Dağları ve Pontos’u (Deniz), daha sonra da Uranos ile birleşerek öbür tanrıların çoğunu doğurur. Bunlardan biri olan Titan Kronos, Uranos’a başkaldı- rıp onu hadım eder ve Zeus tarafından devrilene değin hükümdarlığını sürdürür. Bu suç ve başkaldırı öyküsü sık sık kesilerek arada başka tanrıların şecereleri anlatılır. Bunlardan Gece Tanrısı Nyks doğrudan ilk tanrı Khaos’tan gelmedir ve Hesiodos bu soyu anlatırken insanın yaşamını kuşatan kötü güçleri (Ölüm, Kavga, Açlık ve Keder) bir araya getirir. Başka bir bölümde ise mitolojide var olan ilişkilerin dışında, kendi düş gücüyle tanrılar arası yeni bağlar da yaratır, örneğin babalarının Deniz ihtiyarlarından Nereus olduğu söylenen 50 (ya da 100) deniz kızının (Nereidler/Nereus Kızları) adlan Deniz’in çeşitli niteliklerini temsil eder. Zeus tarafından erkekleri çileden çıkarması için gönderilen ilk kadın Pandora’yı anlatan öyküde, Hesiodos, Zeus’un üstün ve karşı konulamaz gücüne olan sarsılmaz inancım sergiler. Zeus’un başını çektiği Olymposlu tanrılarla Kronos’u destekleyen Titanlar arasında geçen savaşı anlatan Tita- nomakhia’da Zeus’un gücü, en görkemli biçimiyle ortaya konur. Bu savaşta kazandığı zaferden sonra Zeus kendi hükümdarlığını kurar. Hesiodos’un “Tanrıların Doğuşu”nu yazdığı önceleri kuşkuyla karşılanmışsa da, günümüzde buna kesin gözüyle bakılmaktadır. Gene de yapıtta, destan türünün İÖ 6. yüzyılın sonlarında bir sanat biçimi olarak yozlaşmasından önceki döneme ait şairlerin ve meslekten şiir okuyucularının ekledikleri parçalar yer alır. Typhon’nun (Typhoeus) Zeus’a başkaldırışını anlatan öykünün başkası tarafından eklendiği hemen hemen kesindir. Bir ölçüde örtüşen Hekate üzerine ilahi, deniz canavarı Keto’nun şeceresi ve Tartaros’la ilgili bölümün Hesiodosça yazıldığı kuşkuludur. Hurrilerin Hesiodos’unkini andıran bir tanrılar tarihinin bulunması, Yakındoğu ile bir bağlantıyı akla getirmektedir. Ama Hesiodos’ta, Uranos-Kronos- Zeus sırası klasik Yunan tragedya üçlüsünü andırır. Örneğin Erinys’ler (öç alma tanrıçaları), Kronos’un Uranos’u tahtından indirdiği sırada doğarlar ve Zeus Kronos’u devirmek üzereyken de eyleme geçerler. Bu ve buna benzer özellikler, Hesiodos’un devraldığı öyküye özgün katkıda bulunduğunu gösterir. Hesiodos’un öbür destanı “İşler ve Günler” daha kişiseldir. Hesiodos açgözlü ağabeyi Perses’e, kötü davranışlarına son vermesi çağnsında bulunur. İlk bölümde insanoğlunun sefil yaşamında onurun ve çok çalışmanın önemini gösteren iki efsane anlatır. Bunlardan biri, merakını yenemeyip kutuyu açarak insanlığın başına türlü belalar saran Pandora’nın öyküsünü aktarır. Öbür efsane ise insanın Altın, Gümüş, Tunç ve Kahramanlık çağlarından, Hesiodos’un yaşadığı sefil Demir Çağına değin gerileyişini yansıtır. Hesiodos aynca Perses’e doğrudan seslenerek entrikalarından vazgeçip bundan böyle geçimini kendi emeğiyle yılmadan çalışarak kazanmasını ister. “Ölümsüz tanrılar, başarının önünde alın terine yer verdiler”, der. Ona göre zenginlik ve saygınlık kazanmanın tek yolu çok çalışmaktır. Hesiodos şiirin ikinci bölümünde, yılın her döneminde ne tür işler yapılması gerektiğini ve bunların nasıl üstesinden gelineceğini ayrıntılarıyla anlatır. Kırsal kesimde geçen yılı, insanı yuvasına döndüren güçlü kış fırtınası ya da dinlenmeye zorlayan kavurucu yaz sıcağı gibi doğa güçleri yanında insan yaşamının ritmini de yansıtan canlı bir betimlemeyle aktarır. Şiirin sonunda bir dizi ilkel tabu ve boş- inanç sıralanır; bunu, ayın hangi günlerinin tohum ekmek, harman dövmek ve gocuk yapmak için uğurlu olduğunu açıklayan bir bölüm izler. Bu bölümleri Hesiodos’un yazdığına inanmak oldukça zordur. Hesiodos’un büyük ünü yüzünden başka şairlerin destanları da ona mal edilmeye başladı ve bunlar sık sık Hesiodos derlemeleri içinde yer aldı. Khironos Hypothekai (Khiron’un Emirleri), Astronomla (Gökbilimi), Ornithomonteia (Kuşlarla Fal Bakma), iki kâhin arasındaki bir yarışmayı anlatan Melampodeia (Kâhin ve Melampus’a Şiir) ve Aigimios gibi bu yapıtların günümüzde ancak adları bilinmektedir. Daha çok, tanrılarla birleşerek kahramanlann annesi ve soylu ailelerin kurucusu olan kadınları konu alan Katalogoi Gynaikon’undan (Kadınlar Katalogu) çeşitli parçalar da günümüze kalmıştır. 1890′dan sonra, özellikle de 1950 ve 60′larda okunan papirüsler, bu yapıtın içeriği üzerine daha kesin bilgiler sağlamıştır. Görece eski bölümleri Hesiodos’un yazdığı görüşünü destekler kanıt yoktur. Herakles’ in annesi Alkmene’nin öyküsünün Aspis Herakleous (Herakles’in Kalkanı) adını taşıyan ve büyük olasılıkla 6. yüzyılın başları ya da ortalannda hazırlanan genişletilmiş bir biçimi günümüze ulaşmıştır. Hesiodos’un zaferiyle biten Homeros ile Hesiodos arasındaki Yarışma’mn bugün elimizde bulunan biçimi, İmparator Hadrianus’tan (2. yy) sonraki dönemin ürünüdür. Değerlendirme. Eski Yunan epik şiirinin ilk ustalarından olan Hesiodos’un yapıtları Homeros’un anlattığı göz alıcı dünyayı dengeler. Hesiodos’un yaşama yaklaşımı temelde ciddidir. Yapıtlarında da varoluşun daha çok karanlık yönleriyle ilgilenir. “Tanrıların Doğuşu”nda Uranos, Kronos ve Zeus gibi kutsal hükümdarlar arasındaki kanlı iktidar çatışmasını anlatır. “İşler ve Günler”de ise, en azından yakın çevresinde, “Demir Çağ” dediği o dönemde insanın dünyadaki durumunun da tanrılarınki kadar acıklı olduğunu gösterir. Kaynak Linki : http://www.derszamani.net/hesiodos-eseri-ve-kaynaklari.html